Gelukkig hebben we de foto's nog
Op een zonnige lenteochtend gingen we op bezoek bij Martine Eerelman en Jurgen Pigmans, beiden erfgoedspecialist bij het Stadsarchief Oss. We spraken met elkaar over de visie en de werkwijze van het Stadsarchief Oss en hoe digitalisering hieraan bijdraagt.
Stadsarchief Oss als kenniscentrum
Het Stadsarchief Oss is een kleinschalige instelling, met een beperkt archief. Zij ziet zichzelf vooral als een educatie- en kenniscentrum dat de inwoners van de gemeente Oss, een gebied met meer dan 90.000 inwoners verspreid over 23 woonkernen, voorlichting geeft over de lokale geschiedenis en de inwoners enthousiasmeert.
Bron van onderwijs
Het enthousiasmeren van de doelgroep sluit perfect aan bij de collectie van het Stadsarchief. Het bezit een grote collectie met ongeveer 500.000 beelddragers van eind 19e eeuw tot nu. Zoals negatieven, foto’s en ansichtkaarten. Deze beelden en de daarbij behorende kranten vormen een mooie informatiebron voor de educatie die het Stadsarchief wil geven aan de inwoners en bezoekers. Met deze archiefcollecties is het Stadarchief Oss in staat op een laagdrempelig niveau het publiek gevraagd én ongevraagd meer te vertellen. En dat is nodig, vinden de medewerkers. “De stad Oss heeft in de afgelopen eeuw veel sloopwoede gekend. De industrialisatie, en ook het vertrek hiervan, heeft diepe sporen achtergelaten in het beeld van Oss. “Juist deze verhalen vanuit het archief én het bijbehorende beeldmateriaal maken de geschiedenis voor inwoners van de huidige stad en omliggende dorpen mooier en zoveel rijker in de beleving”, aldus Jurgen Pigmans.
Tot nut van het algemeen
Om het verhaal en de beleving meer naar buiten te brengen heeft het Stadsarchief Oss een prachtige collectie negatieven en haar krantencollectie samen met GMS gedigitaliseerd. “Met de gedigitaliseerde collecties willen we zo open mogelijk naar buiten treden”, vertelt Jurgen Pigmans. “Onbekend maakt onbemind. Wanneer mensen niet van onze collecties afweten, ziet men ook de waarde niet van het archief.” Martine Eerelman vult aan: “Juist met het digitaliseren van de negatieven van onder meer de persfotograaf Daan Scholte brengen wij de lokale geschiedenis van een lange periode nauwkeurig in beeld. Het geeft echt een beeld van de tijd, de jaren vijftig en zestig en het zijn ook prachtige foto’s. Dankzij de digitale collecties bereiken we nu meer mensen dan ooit tevoren met ons beeldmateriaal.”
Het Stadsarchief Oss is stellig. “Als je mensen erfgoedbewust wilt maken, is digitaliseren zelfs essentieel”, zegt Jurgen Pigmans. “Wij stellen ons zo open mogelijk op. Als stadsarchief ben je bezig tot nut van het algemeen. Dit moet ook tot uiting komen in je stellingname, vinden wij. Deel je kennis en je collectie, uiteraard met respect voor de rechten die eraan vastzitten. Maar deel het wel, want dat is de enige manier om die collectie én de geschiedenis levend te houden.”
Visie
Er is in het verleden wel eens discussie geweest over hoe de collecties ontsloten moesten worden. Niet alle beschrijvingen waren 100 procent kloppend en daarbij bevatten negatievencollecties van fotografen vaak dubbelingen, doordat dezelfde scene in meerdere opnamen is terug te zien. Het Stadsarchief kiest er bewust voor de collecties volledig te digitaliseren. “Als Stadsarchief Oss willen wij niet bepalen welk beeld er voor de bezoeker wel en niet interessant is. En ook voor toekomstige onderzoekers kan ieder beeld relevant zijn. Dus ook daarin willen we zo volledig mogelijk zijn”, aldus Martine Eerelman. “Bovendien hebben wij ook de wijsheid niet in pacht. Wellicht klopt een bepaalde omschrijving bij een foto niet of staat er een voor ons onbekende persoon op een digitale foto. Het publiek kan je juist helpen met het verbeteren en volledig maken van je informatie”, vult Jurgen Pigmans aan.
Alleen kunnen archieven zich soms wel verslikken in de hostingskosten die komen kijken bij het online tonen van een collectie. Het Stadsarchief kreeg daar als kleine organisatie mee te maken. “Door de gedigitaliseerde collectie in gereduceerde beeldkwaliteit online te plaatsen, konden wij de hostingskosten in het gareel houden”, aldus Martine Eerelman. “De kwaliteit van de getoonde beelden is zodoende nog steeds prima voor bezoekers en onderzoekers, maar de echte scans in hoge resolutie bewaren we in onze eigen digitale archieven. Mocht iemand daarvoor alsnog belangstelling hebben, bijvoorbeeld om een poster of fotoboek te maken, dan kunnen ze altijd contact met ons opnemen.”
De beschikbaarheid van een digitale collectie stelt je in staat om fysiek nieuwe zaken op te starten. “Die digitale beelden zijn zo’n versterking voor het verhaal dat wij willen uitdragen. We gebruiken ze in onze educatieprojecten, tijdens bijeenkomsten en in samenwerkingen met de lokale media, bijvoorbeeld in een serie met de lokale tv-omroep waarin we verdwenen straatbeelden laten zien. Die serie heet ‘Gelukkig hebben we de foto’s nog!’, iets dat zeker zeer toepasselijk is voor de stad Oss.” Ook heeft het Stadsarchief zes fotokijkochtenden georganiseerd, een groot succes, met honderden aanwezigen, waarbij digitale afbeeldingen van het werk van een bepaalde Osse fotograaf werden getoond. “Het zijn prachtige foto’s, maar nog volledig onbekend voor een breed publiek. We hebben deze foto’s getoond om mensen enthousiast te maken en tegelijkertijd informatie van het publiek terug te krijgen over wie en wat we op sommige foto’s zien. Uiteindelijk gaan we met deze beelden en de informatie weer een aantrekkelijk fotoboek maken”, vertelt Jurgen Pigmans. “Het digitaliseren van collecties betekent niet het einde van een fysiek tijdperk’, zo zijn Martine Eerelman en Jurgen Pigmans van mening, “maar juist een nieuw begin voor allerlei andere mooie zaken!”
