De optimale beeldkwaliteit; wat moet u vragen als erfgoedinstelling?

Door: Kevin Smidt op 18 januari 2017

“Doe maar Metamorfoze Light”, horen we meer dan eens als we met opdrachtgevers in gesprek vragen welke kwaliteit men wenst. Prachtig; een standaard voor beeldkwaliteit, maar hoe bepaalt of de standaard passend is voor het doel van digitalisering? Hierover meer in deze blog.

Balans

Zonder direct te willen generaliseren, weten we wat u zoekt. U zoekt als archiefinstelling altijd naar de optimale prijs-kwaliteit verhouding. Hoe creëer ik een optimale balans tussen de prijs per scan en het kwaliteitsniveau van de scan. Hoe zorg ik dat ik zo veel als mogelijk kan digitaliseren tegen de beschikbare budgetten zonder dit ten koste te laten gaan van authenticiteit en leesbaarheid van scans? Hoe definieert u dit in een concrete vraag naar een bedrijf wat uw digitalisering wellicht gaat verzorgen?

Doel vaststellen

Om te beginnen adviseren wij u altijd het doel van digitalisering op collectieniveau vast te stellen. Wilt u digitaliseren om te preserveren, of alleen om te publiceren? Het vaststellen van het doel voor digitalisering kunt u feitelijk bij alle vervolgkeuzes die u nog moet maken opnieuw toetsen. Voldoet het aan het doel wat ik beoog te bereiken met digitalisering? Ga ik wellicht het doel voorbij, of dreig ik het beoogde doel misschien niet te bereiken? Meestentijds zijn er twee (hoofd)doelen bij het digitaliseren van archiefcollecties: preserveren of publiceren.

Digitaliseren om te preserveren

Bij digitalisering met preserverings-oogpunt gaat u er van uit dat de archiefbescheiden mogelijk in de toekomst vanwege autonoom verval niet meer fysiek raadpleegbaar zijn. U wilt u in dat geval verzekeren van de beste kwaliteit. Iedere papiervezel, ieder detail, ja zelfs scheuren en vouwen die het stuk een identiteit geven en authentiek maken wilt u vastleggen.

Digitaliseren om te publiceren

Als u archiefcollecties bezit met waardevolle informatie, die nu slechts passief (op aanvraag) raadpleegbaar is, blaast u deze nieuw leven in door deze digitaal te publiceren. U kunt hierbij gebruik maken van alle intelligentie die beschikbaar is in het digitale tijdperk (www, meta data, zoekmachines, beeldbanken, koppelingen, data harvesting, etc.). Als publicatie het doel is van digitalisering, gaat u er vanuit dat het fysieke stuk nog raadpleegbaar blijft.

Pragmatisme

Logische vervolgvraag die u dan wellicht stelt, is of scheuren, vouwen en papiervezels niet meer zichtbaar zijn als de focus niet op preservering, maar alleen op publicatie ligt. Er van uit gaande dat u zaken gaat doen of doet met een digitaliseringsbedrijf wat over de juiste kennis en apparatuur bezit, is dit absoluut niet het geval. Wij adviseren daarom om pragmatisch te kijken naar de kwaliteitsniveaus. U zult in de meeste gevallen namelijk optisch absoluut geen significante verschillen gaan zien tussen beide uitgangspunten.

Variabelen en het proces

Consistentie is een belangrijk element. Dit wordt in grote mate bepaald door de procesinrichting en de apparatuur. Het is daarom belangrijk om te kiezen voor een organisatie die niet alleen in proeffase een aantal mooie beelden weet voor te schotelen, maar ook een goed proces heeft ingericht en technieken gebruikt die consistentie ten goede komen (bijv. LED-licht). Daarnaast is beeldkwaliteit geen kwaliteit op zich. Staart u zich niet blind op de kwaliteit van scans. Wat heeft u aan mooie scans als u er achter komt dat 1 % van de scans ontbreekt, de volgorde onjuist is of informatie niet volledig is opgenomen?

Meten op Metamorfoze parameters en (her)bepalen bandbreedtes

Toch sluit het één het ander niet uit. Met andere woorden: u kunt componenten gebruiken uit de Metamorfoze richtlijn om uw beeldkwaliteit vast te stellen. Denk hierbij aan de zaken als kleurneutraliteit, scherpte en densiteit. Deze kunnen op basis van zogenaamde ‘targetkaarten’ doorgemeten worden. Waar de Metamorfoze richtlijn nauwe bandbreedtes hanteert, kunt u ervoor kiezen deze te versoepelen als u alleen publiceren voor ogen heeft.

Het voordeel is dat u hiermee interpretaties van mooi en lelijk, te donker en te licht, te onscherp, te blauw, te groen, etc. weet te voorkomen. Vallen de uitkomsten van de targetkaarten buiten de toleranties, dan is de kwaliteit zoals besproken simpelweg niet behaald. Bent u toch niet tevreden met het resultaat, terwijl de scans wel binnen de toleranties vallen, dan kunt u uw uitgangspunt wellicht herzien.

Digitaliseren op Metamorfoze Light kwaliteit

Als u kiest voor digitalisering om te preserveren is het wellicht verstandig om de Metamorfoze Light richtlijn als uitgangspunt te kiezen. Vragen om Metamorfoze Light kwaliteit an-sich is dan echter niet voldoende. Daar waar Bureau Metamorfoze namelijk een (redelijk) generieke opleverstructuur wenst, wilt u wellicht een andere structuur. Ook kan het zo zijn dat uw eisen m.b.t. het foutpercentage anders zijn. Specificeer in een dergelijk geval dus wel wat u verstaat onder de Metamorfoze Light-kwaliteit en in welke opzichten u wellicht wilt afwijken.

Onze aanbevelingen

Tot slot de aanbevelingen, zoals u dit van ons gewend bent:

1. Bepaal primair de doelstelling voor digitalisering: publiceren of preserveren.
2. Focus niet alleen op beeldkwaliteit, maar op integrale kwaliteit (handling, expertise, volledigheidsgaranties, etc.).
3. Als u wellicht zelf geen uitgangspunt gesteld heeft, bevraag dan bij oplevering van proefscans binnen welke bandbreedtes de densiteit, kleurneutraliteit en scherpte vallen als u dit resultaat in productie wenst terug te zien op alle beelden.
4. Maak afspraken over de manier waarop inzichtelijk is dat de beelden voldoen aan de kwaliteit. Denk hierbij aan objectleveltargets, (het opleveren van) dagtargets, rapportages, etc.
5. Maak afspraken over vervolgacties en reruns indien de kwaliteit niet voldoet aan de afspraak.
6. Als u kiest voor digitalisering ter preservering, zorg dan dat u behalve de focus op de beeldkwaliteit ook oog hebt voor de context van de collectie. Met andere woorden: biedt ook inzage in de samenhang van het specifieke archiefstuk in de gehele collectie door de oorspronkelijke zoek en archiveringsmethodieken en uitgangspunten op te nemen als meta data (denk hierbij aan: toegangsnummers, archiefnummers, inventarisnummers, etc.).
7. Metamorfoze is een richtlijn. Bepaal in welke zaken u wilt afwijken en communiceer dit met het bedrijf wat uw collecties gaat digitaliseren of archief digitaliseren.

Kevin Smidt Kevin Smidt is geslaagd voor de opleiding vakfotograaf. Vanaf 2013 is Kevin werkzaam bij GMS op de afdeling die cultureel erfgoed digitaliseert. Naast het instellen van de apparatuur, houdt Kevin zich bezig met diverse researchprojecten op beeldtechnisch gebied.